Κοινή Επιστολή των:

Νομάρχη Κυκλάδων  Παναγιώτη Ρήγα

Επάρχου Μήλου Παναγιώτας Καλογεράκη

Δημάρχου Μήλου Δημήτρη Ψαθά

Α.Π.5782/14.11.2002

Προς:

* Υπουργείο ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

   -Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. κα Βάσω Παπανδρέου

   -Γραφείο Γ. Γραμματέα

   -Γεν. Δ/νση Περιβάλλοντος κ. Ι. Βουρνά

   -Δνση Περ/κου Σχεδιασμού/Τμήμα Διαχ. Φυσ. Περ/ντος υπ’ όψη κας. Δ. Σπάλα

* Υπουργείο ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

   -Γραφείο Υπουργού κ. Α. Τσοχατζόπουλου

   -Γραφείο Γ. Γραμματέα

* Υπουργείο ΓΕΩΡΓΙΑΣ

   -Γραφείο Υπουργού κ. Γ. Δρύ

   -Γραφείο Γ. Γραμματέα

*Υπουργείο Αιγαίου

   -Γραφείο Υπουργού κ. Ν. Σηφουνάκη

   -Γραφείο Γ. Γραμματέα

* European Commission

   -Environment DG - attention to

   -Mr. Nick Hanley

   -Mr. George Kremlis

   -Mr. Anast. Nychas

* Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitat

   -Standing Committee

   -Head of the Nature and Landscape Division Mr. E.F.Galiano

* Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων - υπ’ όψη κ. Κ. Βολτή

Κοινοποίηση:

*Βουλευτές Νομού Κυκλάδων

   -κ. Ελισάβετ Παπαζώη

   -κ. Νίκο Λεβογιάννη

   -κ. Ιωάννη Χωματά

*Γ.Γ. Νοτίου Αιγαίου κ. Μάρθα Σημαντώνη

Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι,

Η Μήλος, βρίσκεται τις τελευταίες δεκαετίες σε μια κρίση που ολοένα βαθαίνει. Αυτή την κρίση, δεν πρέπει να την αφήσουμε κληρονομιά στα παιδιά μας.

Σήμερα, διαθέτουμε τους θεσμούς, την επιστημονική γνώση και τα τεχνολογικά εργαλεία να σχεδιάσουμε ένα καλύτερο αύριο.

Το μεγάλο ζητούμενο είναι η κοινή μας βούληση να αξιοποιήσουμε αυτές τις δυνατότητες.

Με την παρούσα επιστολή μας καταθέτουμε –πολύ συνοπτικά- την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε, ελπίζοντας ότι θα βρούμε ανταπόκριση από τους συμπολίτες μας, την Πολιτεία και όλους του εμπλεκόμενους, σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ελπίζουμε να ανοίξει ένας διάλογος συνεργασίας, συναίνεσης και συνευθύνης.

H κρίση αφορά το αυξανόμενο ασυμβίβαστο ανάμεσα στο μέχρι τώρα μοντέλο ανάπτυξης που εφαρμόστηκε εδώ και τις ανάγκες και προσδοκίες της σύγχρονης ζωής. Χρέος μας, είναι η δημιουργία προϋποθέσεων ισόρροπης ανάπτυξης όλων των τομέων της οικονομίας (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή) που να είναι πολυμορφική, ευέλικτη, προσαρμόσιμη στις αλλαγές των καιρών.

Το υπάρχον μοντέλο στηρίχτηκε, τα τελευταία 60 χρόνια, στην εξορυκτική «μονοκαλλιέργεια». Ο κλάδος που κατά κύριο λόγο επιχειρεί να αποτελέσει σήμερα το αντίπαλο δέος είναι ο τουρισμός, ο οποίος έκανε την εμφάνισή του εδώ, πριν περίπου δεκαπέντε χρόνια. Μπορούμε να πούμε ότι περισσότερο οι τουρίστες ανακάλυψαν τη Μήλο παρά ότι η Μήλος αναζήτησε τον τουρισμό. Δειλά στην αρχή, οι τουριστικές επιχειρήσεις χρόνο με το χρόνο πληθαίνουν. Όμως, προκειμένου ο κλάδος αυτός –και όχι μόνον αυτός- να δώσει αξιόπιστες και μακροπρόθεσμες λύσεις, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν δυο πολύ σημαντικά προβλήματα: Το πρώτο είναι εξωγενές και αφορά τις θεσμικές και πρακτικές συνέπειες της μέχρι τώρα αναπτυξιακής πορείας του νησιού:

1.   Τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που έχουν διαμορφωθεί στο παρελθόν διεκδικούν ξεχωριστή παρουσία στη συνολική διαχείριση της τύχης του νησιού.

2.   Η διασπορά, σε όλο το νησί, ορυχείων, βιομηχανικών δρόμων, σημείων φόρτωσης, και δεσμευμένων από ανενεργές άδειες περιοχών περιορίζουν καθοριστικά το ζωτικό χώρο οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας.

3.   Ο ισχύουσα σχετικά με τα ορυχεία και τα μεταλλεία νομοθεσία που είναι καταστροφική για την αειφορική διαχείριση της γης.

4.   Η ύπαρξη, από το 1981, ειδικού χωροταξικού που έχει συνταχθεί στα μέτρα και τις ανάγκες της εξορυκτικής δραστηριότητας, αφού διαθέτει σ’ αυτή το 80% περίπου της συνολικής επιφάνειας του νησιού.

5.   Η σοβαρή υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη χρήση του ως πλουτοπαραγωγικού πόρου, ως χώρου εναπόθεσης στείρων, διάνοιξης δρόμων, εγκατάλειψης ολοκληρωμένων εκμεταλλεύσεων, ρύπανσης από σκόνη.

6.   Η σοβαρή υποβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος  -και από τους κατοίκους- που με τα χρόνια έχει απολέσει τα κυκλαδίτικα χαρακτηριστικά του.

7.   Η έλλειψη βασικών έργων υποδομής όπως αποχέτευση, ύδρευση, μεταφορές, ενέργεια κλπ.

Μέχρι λίγα χρόνια πριν, η σταδιακή υποβάθμισή του περιβάλλοντος, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, και το ερώτημα «ως πού θα φθάσουμε;» απασχολούσε ελάχιστους. Και αυτούς, με τρόπο νεφελώδη και μοιρολατρικό, μια που τα μέχρι τώρα οφέλη δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητα: Από τον πόλεμο και μετά, χάρη στην εξόρυξη, η Μήλος απέφυγε τη μαζική μετανάστευση και τη μεγάλη φτώχια. Οι κάτοικοι εξασφάλισαν και πολλοί εξασφαλίζουν ακόμα το μεροκάματό τους είτε από τις εταιρείες του κλάδου είτε από άμεσα ή έμμεσα εξαρτώμενες επιχειρήσεις: τους εργολάβους, τους προμηθευτές, τους μεταφορείς, τη διαμονή εξωτερικών συνεργείων σε δωμάτια και ξενοδοχεία κα.

Το δεύτερο πρόβλημα του τουρισμού είναι εγγενές και αφορά τη «φιλοσοφία» στην οποία βασίζεται και που δεν είναι άλλη από την ερασιτεχνική, απρογραμμάτιστη, ανεξέλεγκτη, χωρίς συγκεκριμένους στόχους, με έλλειψη εσωτερικής συνεργασίας και συνοχής, με τάση για υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος και στόχο το γρήγορο κέρδος ενάσκηση του επαγγέλματος. Κοντολογίς, του μαζικού, φτηνού και ήδη σε έντονη ύφεση παγκόσμια μαζικού τουρισμού. Πρέπει να αντλήσουμε γρήγορα και αποφασιστικά τα διδάγματα αυτής της ύφεσης και να μελετήσουμε με προσοχή τις νέες προοπτικές του εναλλακτικού-αειφορικού τουρισμού που αναδύεται δυναμικά.

Δευτερογενώς, η κρίση δεν περιορίζεται σε στενά οικονομικά πλαίσια:

Η χρόνια εξάρτηση της τοπικής κοινωνίας από τους όρους επιβίωσής της, την οδήγησε σε αποξένωση από τις παραδοσιακές της αξίες και ασχολίες, την πολιτισμική της κληρονομιά, τη συλλογική της συνείδηση και μνήμη.

Η εντυπωσιακή αγωνιστικότητα και η ενότητα που καταγράφεται όταν οι κάτοικοι αισθανθούν ότι απειλείται ακραία η ποιότητα της ζωής τους, δίνει γρήγορα τη θέση της στην παραίτηση και τη μοιρολατρική άποψη ότι «τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει».

Η έλλειψη βασικών έργων υποδομής, δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα μόνο για την προσέλκυση σοβαρών τουριστικών επενδύσεων αλλά στερεί τους κατοίκους από βασικές υπηρεσίες υγείας και ποιότητας ζωής.

Αυτά και άλλα αποτελούν το ψυχο-κοινωνικό κόστος της μέχρι τώρα πορείας μας -σε συνδυασμό, βέβαια, με την εισβολή, τα τελευταία είκοσι χρόνια, του καταναλωτικού τρόπου ζωής.

Παρ’ όλα αυτά, ή μάλλον εξ αιτίας όλων αυτών, στη συνείδηση των κατοίκων είναι κυρίαρχη σήμερα η πεποίθηση ότι «δεν πάει άλλο, η Μήλος χρειάζεται ισόρροπη ανάπτυξη».

Η μόνη σοβαρή μέχρι τώρα προσπάθεια που δρομολογήθηκε ήταν η απόπειρα αναθεώρησης του ισχύοντος χωροταξικού. Όμως ο συσχετισμός των δυνάμεων κατά τη σύγκρουση των συμφερόντων, οδήγησε την προσπάθεια σε ναυάγιο και την υπόθεση στο αρχείο του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Η λύση που από πουθενά δε αναμενόταν, φάνηκε όταν το 50% περίπου του νησιού, όλη η Δυτική Μήλος, εντάχθηκε στο Μεσογειακό δίκτυο Natura 2000.

Η γεωμορφολογία, τα υπέροχα φυσικά τοπία, τα σημεία αρχαιολογικών ευρημάτων (110 σε όλο το νησί μέχρι τώρα!), η σπάνια χλωρίδα και πανίδα, κάποια απειλούμενα είδη, «πρέπει να προστατευτούν και να αναδειχθούν μέσα από προγράμματα αειφορικής ανάπτυξης».

Η σημασία που έκρυβε αυτό το γεγονός, δεν κατανοήθηκε από την τοπική κοινωνία, η οποία δεν αναγνώρισε τις δυνατότητες και τις προοπτικές που μπορούν τώρα να ανοιχτούν και την αλλαγή που μπορεί να προκύψει στο συσχετισμό των δυνάμεων.

Αλλά και για την Πολιτεία αποτέλεσε μια δύσκολη υπόθεση και έκανε εξ’ αρχής δυο βασικά λάθη:

Το ένα ήταν να προβάλλει ως βασική αιτία προστασίας του περιβάλλοντος τη ληξιπρόθεσμη απαίτηση (που προκύπτει από τις σχετικές δεσμεύσεις της χώρας) διατήρησης της Οχιάς της Μήλου. Ενός ζώου βεβαρημένου με αρνητικούς συνειρμούς, τόσο για συμβολικούς όσο και για πραγματικούς λόγους. Αυτό, αποτέλεσε γρήγορα αντικείμενο εκμετάλλευσης, μύθων και παραπληροφόρησης που κάποιους τους βόλευε και κάποιους τους έπειθε.

Το δεύτερο αφορούσε την «οπτική γωνία» από την οποία είδε την όλη υπόθεση, η οποία την οδήγησε σε λανθασμένες επιλογές και μη βιώσιμες λύσεις.

Όπως ελπίζουμε να δείξουμε στη συνέχεια, εκτός από την πόλωση που έχει ήδη δημιουργηθεί στην τοπική κοινωνία, οι παραπάνω επιλογές απειλούν να τινάξουν στον αέρα μια μοναδική ευκαιρία για τη Μήλο. Δεν θέλουμε να απασχολήσουμε –προς το παρόν- τη σκέψη μας με απόδοση ευθυνών, γιατί πιστεύουμε πως υπάρχει ακόμα χρόνος και τρόπος αυτή η ευκαιρία να μη ναυαγήσει και εκεί θα εστιάσουμε όλη την προσοχή μας.

Η από δεκαετίας κήρυξη, διεθνώς, του μοντέλου της αειφορίας ως της μοναδικής διεξόδου από την πολύπλευρη κρίση που ταλανίζει τον πλανήτη μας, έχει κατοχυρωθεί στη χώρα μας συνταγματικά.

Έστω και αν κινδυνεύουμε να γίνουμε κοινότυποι πρέπει να θυμίσουμε ότι το ζητούμενο, επιγραμματικά, είναι: Προστασία του περιβάλλοντος και ανάπτυξη συγχρόνως, ήπιοι ρυθμοί και μακροπρόθεσμοι στόχοι, σχεδιασμός, παρακολούθηση, δυνατότητα προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Είναι επίσης επαρκώς αποδεδειγμένο και καθολικά αποδεκτό, ότι η αειφορία αποτελεί μονόδρομο, αν θέλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές κάποια ελπίδα για το μέλλον, ένα πλανήτη που απέδειξε ότι δεν θα διαπραγματεύεται έπ’ άπειρον τους όρους της ύπαρξής μας.

Γνωρίζουμε επίσης ότι, παρ’ όλο που στην Ελλάδα έχει πρακτικά αγνοηθεί παντελώς, το πιο αξιόπιστο μέχρι σήμερα μοντέλο εφαρμογής αειφορικής ανάπτυξης είναι η εφαρμογή της διακήρυξης του Ριο σε τοπικό επίπεδο που ονομάζεται «Τοπική Ατζέντα 21»  και αποτελεί την αιχμή της προσπάθειας στην Ευρώπη.

Με την αρχή ότι «παρεμβάσεις τοπικού και περιορισμένου χαρακτήρα έχουν λίγες πιθανότητες επιτυχίας», η «Τοπική Ατζέντα 21» αντιμετωπίζει συνολικά τα προβλήματα και τις δυνατότητες ενός τόπου. Η επιτυχία είναι περισσότερο εξασφαλισμένη όταν, όπως στη Μήλο, δεν υπάρχουν όμορες περιοχές με διαφορετικές ή και αντίθετες επιλογές οι οποίες να επηρεάζουν τα αποτελέσματα.

Στην περίπτωση της Μήλου, δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε καλύτερη ευκαιρία! Αρκεί

1.    Να είχαν τηρηθεί με συνέπεια βασικοί κανόνες και μεθοδολογίες.

2.    Να είχαν γίνει σεβαστές τόσο οι αρχικές υποδείξεις των επιστημόνων της συνθήκης της Βέρνης (On-the-spot appraisal, Σεπτέμβριος 2000) όσο και την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Μήλου που την ακολούθησε.

Παραθέτουμε εδώ κάποιες από τις βασικές πολιτικές και μεθοδολογίες που είτε αγνοήθηκαν είτε υποτιμήθηκαν για να βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στο σοβαρό ενδεχόμενο αποτυχίας όλων των στόχων που τίθενται:

·         Εφ’ όσον η υπό προστασία περιοχή αφορά το μισό νησί, κανενός τύπου παρέμβαση εκεί δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί τοπικής σημασίας αφού κάθε παρέμβαση στο ένα «μισό» θα είχε καταλυτικές επιπτώσεις στο άλλο. Ο σχεδιασμός έπρεπε να συμπεριλάβει εξ αρχής όλη τη Μήλο. Και ο πιο κατάλληλος για την περίπτωση θα ήταν, όπως είπαμε και όπως αρχικά προτάθηκε, η υιοθέτηση μιας «Τοπικής Ατζέντα 21».

·         Κάθε είδους σχεδιασμός προστασίας και ανάπτυξης στα πρότυπα της αειφορικής ανάπτυξης έχει ως προαπαιτούμενο την εξ’ αρχής εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας στην ενημέρωση και τη συνεργασία προκειμένου αυτή να τον αποδεχτεί, να τον υιοθετήσει και να αναλάβει ηγετικό ρόλο στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και τη διαχείριση των προγραμμάτων. Ο λόγος είναι ότι η αειφορία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με την απουσία ή την επιβολή εκ των υστέρων παρουσίας των ανθρώπων που πρόκειται να την κάνουν πραγματικότητα.

·         Κάθε πρόγραμμα εφαρμογής μέτρων προστασίας πρέπει να συνυπάρχει με προγράμματα ανάπτυξης, που απορρέουν από μελέτη του συνδυασμού των δυνατοτήτων του τόπου,  των αναγκών και προσδοκιών των κατοίκων και της γενικότερης συγκυρίας.

·         Καμιά τοπική κοινωνία δεν ανέχεται τετελεσμένα γεγονότα στο χώρο των προγόνων της.

·         Κανένας σχεδιασμός δεν μπορεί να ελπίζει σε επιτυχία όταν αποπειράται να εφαρμοστεί σε θεσμικό πλαίσιο (χωροταξικό στην περίπτωσή μας) με τελείως αντίθετες αρχές και επιδιώξεις.

·         Κανένας αειφορικός σχεδιασμός δεν έχει ελπίδες επιτυχίας αν δεν έχει προσδιορίσει ικανοποιητικά και τεκμηριωμένα τους αναπτυξιακούς του στόχους σε εξάρτηση με τις αντίστοιχες γεωγραφικές, χρονικές, χρηματοδοτικές, οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους.

Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν είναι δικές μας αυθαίρετες εκτιμήσεις. Οι ειδικοί στους οποίους βασικά απευθυνόμαστε, γνωρίζουν πολύ καλά τί εννοούμε. Τις συναντάμε σε συμπεράσματα διασκέψεων¹, Οδηγούς διεθνώς διαπιστευμένων οργανισμών², Κανονισμούς και Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ελληνικά νομοθετήματα αλλά και στην αποκτηθείσα στην πράξη διεθνή εμπειρία.

Όπως είπαμε και πριν, το σχέδιο σύστασης της Διαρκούς Επιτροπής της Συνθήκης της Βέρνης προς την Ελλάδα, για τη Μήλο (…«1. Να υιοθετήσει μια νέα, αειφορικής ανάπτυξης πολιτική για τη Μήλο, βασισμένη στην προώθηση ενός οικολογικού τουρισμού και την προστασία των φυσικών και πολιτισμικών αξιών του νησιού. Σ’ αυτό το πλαίσιο, να προωθήσει τη διαμόρφωση μιας Ατζέντα 21 για τη Μήλο και να προσφέρει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση την κατάλληλη τεχνική και οικονομική βοήθεια ενθαρρύνοντάς την να ηγηθεί αυτής της διαδικασίας…».) βρήκε ανταπόκριση στην ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Μήλου της 23-11-2000. Αυτό το τελευταίο, ανταποκρινόμενο, αποφάσισε ότι:

«…Συμφωνεί με τη γενική ιδέα της αειφόρου ανάπτυξης…

-Επίσης, στο σχεδιασμό οποιουδήποτε προγράμματος, βασική προϋπόθεση θα πρέπει να είναι η σύμφωνη γνώμη και η αποδοχή της τοπικής κοινωνίας…

-Συμφωνεί στην προώθηση ενός σχεδίου αειφορικής ανάπτυξης που θα διασφαλίζει το περιβάλλον και την ασφαλή διαβίωση των κατοίκων…

-Θεωρεί άμεση προτεραιότητα, τον οριστικό χωροταξικό σχεδιασμό της Μήλου, για να εξασφαλιστεί το μοντέλο της ισόρροπης ανάπτυξης που επιζητεί…

-Απαιτεί πλήρη και ουσιαστική ενημέρωση σε κάθε βήμα για το πρόγραμμα αειφόρου ανάπτυξης και για τα προτεινόμενα μέτρα, για την προστασία της Δυτικής Μήλου…».

Η Πολιτεία, με τις παρεμβάσεις της στη διάσκεψη της Επιτροπής τον Δεκέμβριο του 2000 «απονεύρωσε» αυτή την πρόταση και αγνόησε τη θετική βούληση της τοπικής κοινωνίας, πράγμα που εκτός από προσβλητικό, αποδεικνύεται και επικίνδυνο.

Ως αποτέλεσμα, έχουμε μια ιδιαίτερα σύνθετη και επικίνδυνη κατάσταση:

1.            Λόγω καθυστερήσεων απαιτείται άμεση ψήφιση προεδρικού διατάγματος που να καλύπτει τις υποχρεώσεις της χώρας με την απειλή επιβολής σοβαρών οικονομικών κυρώσεων. Το διάταγμα όμως αυτό δεν θα είναι αποτέλεσμα των διεργασιών που προαναφέραμε και το σχέδιο που προτάθηκε καταδεικνύει των λόγων μας το αληθές.

2.            Βάσει της ισχύουσας Ελληνικής νομοθεσίας, η δυνατότητα δικής μας παρέμβασης είναι πλέον πολύ περιορισμένη και γνωμοδοτικού χαρακτήρα.

3.            Το Προεδρικό Διάταγμα θα αναφέρεται αποκλειστικά στη Δυτική Μήλο δημιουργώντας έτσι όλες τις προϋποθέσεις ασυμβατότητας και σύγκρουσης συμφερόντων που, επίσης, ήδη αναφέραμε.

4.            Ενώ βασίζεται σε μια μελέτη της οποίας τα συμπεράσματα δείχνουν ως κύρια και βασική απειλή την εξορυκτική δραστηριότητα, το σχέδιο αποτελεί ένα κατάλογο απαγορεύσεων και περιορισμών κυρίως για τους ιδιοκτήτες της περιοχής, τις περιουσίες τους και τους επισκέπτες, επιλεγμένοι και αυτοί με γενικά και αόριστα κριτήρια.

5.            Αφήνει ανέπαφο το υφιστάμενο καθεστώς της εξόρυξης με μόνη επιφύλαξη την επιβολή αυστηρότερων περιβαλλοντικών όρων.

6.            Κηρύσσει τη Δ. Μήλο προστατευόμενη περιοχή και την ονομάζει φυσικό πάρκο βασιζόμενη σε ένα χονδροειδές θεσμικό πλαίσιο (το χωροταξικό του 1981) το οποίο αποδίδει στην εξόρυξη περίπου το 90% της συνολικής της επιφάνειας της περιοχής.

7.            Δεν εμφορείται από πνεύμα (αειφορίκής) ανάπτυξης και δεν υπάρχει ούτε μια λέξη που να αναφέρεται στους ανθρώπους, τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους.

8.            Η τοπική κοινωνία έμεινε έξω από κάθε πληροφόρηση, από όλες τις διαδικασίες σχεδιασμού και αποφάσεων. Στη συντριπτική της πλειοψηφία πιστεύει ότι η όλη υπόθεση είναι «στημένη και εκ του πονηρού», ότι αποτελεί απόπειρα να χάσουν οι ντόπιοι τις περιουσίες τους είτε «για να αλωνίζει ελεύθερο το φίδι» είτε «για να μπορέσει η εξόρυξη ανενόχλητη να ολοκληρώσει την καταστροφή του νησιού, εξορύσσοντας ακόμα και πολύτιμα ή ραδιενεργά μέταλλα».

9.            Η κατάσταση είναι ακραία αφού οι κάτοικοι αισθάνονται ιδιαίτερα ανασφαλείς και απειλημένοι, δηλώνοντας και έγγραφα ότι είναι έτοιμοι να προβούν σε δικαστικούς αγώνες και δυναμικές κινητοποιήσεις.

10.         Στο τέλος Αυγούστου σημειώθηκε μεγάλης έκτασης πυρκαγιά στη Δυτική Μήλο. Δεν θέλουμε να πιστεύουμε ότι πρόκειται για εμπρησμό –θα αποτελούσε παράλογη και εγκληματική πράξη. Ούτως ή άλλως όμως, διαπιστώνουμε ότι η Μήλος συνεχίζει να απειλείται με απώλεια της μοναδικής της ελπίδας που είναι ό,τι απέμεινε από το περιβάλλον της. 

Για όλους τους πιο πάνω λόγους και το ιστορικό που εκθέσαμε

·         Είμαστε πεπεισμένοι και συμπαρατασσόμαστε απόλυτα με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Μήλου της 23-11-2000.

·         Πιστεύουμε, όπως εξ’ άλλου και η εισήγηση των ειδικών από το Στρασβούργο με επικεφαλής τον κ. E.F.Galiano, ότι η καλύτερη επιλογή για το μέλλον της Μήλου είναι η εφαρμογή μιας «Τοπικής Ατζέντα 21», και μάλιστα για όλη τη Μήλο. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα αποτελεί όχι μόνο την αξιόπιστη και οριστική λύση που επιζητεί η Μήλος αλλά και ένα τολμηρό βήμα για το οποίο η Ελλάδα θα αισθάνεται υπερήφανη.

·         Διαπιστώνουμε ότι η μέχρι τώρα διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη στη Μήλο βαρύνεται με σοβαρές ελλείψεις αμέλειες και ανακολουθίες.

·         Συμμεριζόμαστε απόλυτα και έχουμε τις ίδιες ανησυχίες με τους συμπατριώτες μας και αιτία δεν είναι οι ιδέες και τα οράματα της αειφορίας αλλά ο μέχρι τώρα τρόπος διαχείρισης τους.

·         Κατανοούμε την πίεση που υφίσταται αυτή τη στιγμή η χώρα μας με την απειλή σοβαρών κυρώσεων και διεθνούς δυσφήμισης και συμφωνούμε με την ανάγκη να τίθενται χρονοδιαγράμματα υλοποίησης των ειλημμένων υποχρεώσεων.

·         Δεν πιστεύουμε ότι το ζητούμενο είναι να γίνει ή να μη γίνει κάτι εδώ και τώρα αλλά, σε εύλογο φυσικά χρόνο, ότι γίνεται να γίνεται σε σωστά θεμέλια.

Πιστεύοντας ότι όλοι ανεξαιρέτως οι εμπλεκόμενοι και ενδιαφερόμενοι, και ιδιαίτερα εκείνοι απέναντι στους οποίους είμαστε πλέον υπόλογοι, θα συμφωνήσουν με τις παραπάνω επισημάνσεις μας και την ανάγκη έναρξης διαλόγου για τη θεραπεία των προβλημάτων που προέκυψαν,

ΖΗΤΑΜΕ

Την αξιοποίηση της παρ.6 του άρθρου 21 του Ν.1650/86 «Για την Προστασία του Περιβάλλοντος» και την έκδοση διετούς ισχύος μεταβατικής κοινής Υπουργικής Απόφασης των Υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ, Γεωργίας και Ανάπτυξης. με την οποία:

1.     Θα αναβάλλεται η έκδοση Προεδρικού διατάγματος ίδρυσης Φυσικού Πάρκου Δυτικής Μήλου.

2.     Θα λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας της οχιάς της Μήλου (κατασκευή υπόγειων περασμάτων, αναδάσωση, πυροπροστασία, απαγόρευση διακίνησης φορτηγών τη νύχτα από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο) που θα εξασφαλίζουν τη διατήρηση της οχιάς της Μήλου χωρίς να θέτουν καθοριστικούς όρους και ρυθμίσεις για την οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου³.

3.     Θα υιοθετούνται όλα τα προγράμματα που έχουν μέχρι τώρα υποβληθεί στο Γ’ΚΠΣ με αντικείμενο τα παραπάνω έργα και θα αποσύρονται προτάσεις για έργα και υποέργα που θα έχουν γενικότερες χωροταξικές, οικονομικές, κοινωνικές επιπτώσεις για τη Μήλο και τους κατοίκους της.

4.     θα απαγορεύεται, για το ίδιο χρονικό διάστημα, κάθε άδεια ανανέωσης, επέκτασης ή ίδρυσης νέου ορυχείου ή ερευνών καθώς και κάθε άλλο, μεγάλης κλίμακας ή κριτικής σημασίας για την εξέλιξη της υπόθεσης έργου όπως μεγάλες τουριστικές μονάδες, μαζική δόμηση κλπ.

5.     Θα κηρύσσεται η άμεση έναρξη διαδικασιών για σύνταξη του γενικού προγράμματος «Τοπικής Ατζέντα 21 Μήλου» και για όλο το νησί, σύμφωνα με τον σχετικό Ευρωπαϊκό Οδηγό του οποίου οι γενικές κατευθύνσεις  θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί στα δυο χρόνια ισχύος της παραπάνω ΚΥΑ.

6.     Θα εξασφαλίζονται τα απαραίτητα κονδύλια (μέσω έργων και υποέργων στο Γ’ΚΠΣ ή άλλες πηγές) χρηματοδότησης του προγράμματος που θα περιλαμβάνει, εκτός των άλλων, την επιστημονική και υλικοτεχνική στήριξη του Δήμου  Μήλου ο οποίος θα γίνει και το κέντρο και ο φορέας της «ΤΑ21 Μήλου».

7.     Πρώτης προτεραιότητας έργο αποτελεί το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης στη Μήλο, στο κτίριο του παλιού σχολείου Πλάκας για το οποίο έχει ήδη εκδοθεί άδεια επισκευής για αυτόν ακριβώς το σκοπό και δεν υλοποιήθηκε.

Με πίστη ότι αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας απέναντι στους συμπατριώτες μας, τις μελλοντικές γενιές και την κοινή μας πατρίδα

Σας ζητάμε να κάνετε αποδεκτές τις προτάσεις μας.

ΑΝ Η ΜΗΛΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ, ΟΛΟΙ ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΛΟ

Με τιμή

Ο Νομάρχης Κυκλάδων     Η Έπαρχος Μήλου        Ο Δήμαρχος Μήλου

Σημειώσεις

1. π.χ. Συνδιάσκεψη του Bath 1998 «Πολίτες και Natura 2000: Μια συνεργασία»

2. π.χ.

-5^ο και 6^ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον της ΕΕ

-ICLEI, Ευρωπαϊκός Οδηγός Τοπικής Ατζέντα 21,

-UNEP/WORLD TOURISM ORGANISATION/IUCN-The World Conservation Union: Αειφορικός Τουρισμός σε προστατευόμενες περιοχές: Κατευθυντήριες γραμμές σχεδιασμού και διαχείρισης, 2002.

-ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ/ΕΟΜΜΕΧ: Σχεδιασμός Δράσεων Πιλοτικού χαρακτήρα για την Ανάπτυξη του Οικολογικού Τουρισμού, Δεκέμβριος 2000

-AUSTRALIA AND NEW ZEALAND ENVIRONMENTAL CONSERVATION COUNCIL: Best Practices in protected Area Management Planning.

3. Προκειμένου να αποφύγουμε την επιβολή κυρώσεων και συγχρόνως να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη πίστωση χρόνου.

ΜΗΛΟΣ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΛΑΙΣ;...

- Μήλος, γιατι δεν κλαις;

- Πού καιρός... κλαιει ο Nick Cave για μενα, για μας...

Τwo lightning bolts were delivered to my room
They were gifts from Zeus
I rock the bolts in a basinet of pine
People ask me how I am
I say I am all right
I'm fine!
I push the lightning bolt in a pram
Till the sun goes down & it gets dark
The girls from Jubilee Street hang out their windows
And they wave & ask me how I am tonight
I say I am good
I'm all right!
In Athens all the youths are crying from the gas
I am by the hotel room working on a tan
People come up and ask me who I am
I say if you don't know
Don't ask
Zeus laughs but it's the gas
He asks me how I am
I say Zeus don't ask
My lightning bolts are jolts of joy
They are joy boys from Zeus
I fed them porridge in their booster seats of knowledge
And in the cradle of democracy the pigeons are wearing gas masks
My lightning bolts play in the elevators
They slide down the hotel banister
And Zeus throws a gas canister
And it spins around the pool
As pigeons wearing respirators
Steal the lightning bolts
Zeus wants them back
O my bolts of joy
O my darling little boys
They are lost to us
And people
They are never coming back
At night I watch them sleep
And cry years of tears
And it's not the gas
People ask me how we are
We are I say mostly lost

ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΕΙ ΤΟ ΔΝΤ?

Του Γιανη Βαρουφάκη
Πηγη: protagon

Σήμερα θα σας απευθυνθώ περισσότερο ως ‘ρεπόρτερ’ και λιγότερο ως σχολιαστής. Ελπίζω ότι, στο πλαίσιο της συζήτησης που έχει φουντώσει σε σχέση με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές και την «λανθασμένη» εκτίμησή τους από το ΔΝΤ (μια συζήτηση που εδώ στο protagon την ξεκινήσαμε πολύ πριν, π.χ. εδώ http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=19868 αυτά που έχω να σας μεταφέρω θα φανούν χρήσιμα τόσο σε εκείνους που τείνουν να συμφωνούν με τις θέσεις μου ως προς το τι πρέπει να κάνουμε ως Ελλάδα όσο και στους πολλούς επικριτές των προτάσεών μου. Έτσι τουλάχιστον ελπίζω.

Στις 7 και 8 Φεβρουαρίου έτυχε να συμμετάσχω σε νομικό συνέδριο που διοργάνωσε το περιοδικό Texas International Law Journal στο Austin, απ’ όπου σας γράφω. Το κεντρικό θέμα του συνεδρίου ήταν «Το Κράτος και οι Τράπεζες» και μέρος του αφιερώθηκε στην Κρίση της Ευρωζώνης με έμφαση στην τραπεζική κρίση και στα νομικά ζητήματα που θα προκύψουν στην πορεία μιας διαδικασίας ενοποίησης των τραπεζικών συστημάτων της Ευρωζώνης (Banking Union) – μιας διαδικασίας την οποία, υποτίθεται, ότι έχουν βάλει μπροστά οι ευρωπαίοι ηγέτες μας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι διοργανωτές με προσκάλεσαν να μιλήσω στους συνέδρους (καθηγητές και διδακτορικούς φοιτητές νομικών σχολών) με θέμα, τί άλλο, την Τραπεζική Ενοποίηση της Ευρωζώνης (μια ενοποίηση που, με τον συνεργάτη μου Stuart Holland, πρεσβεύουμε ως αναγκαία για την επίλυση της Κρίσης από το 2010/1 – πχ. Δείτε εδώ http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=5718. 

Πριν με κατηγορήσετε ότι τα λέω όλα αυτά για να σας πω πόσο «όμορφα» τα είπα και πόσο «σπουδαίος» είμαι, επιτρέψτε μου να σας καταθέσω τον λόγο που θεωρώ ότι σας ενδιαφέρει αυτή η ιστορία – και ο οποίος ελάχιστη σχέση έχει με το τι είπα σε εκείνη την ομιλία. Αυτό που έχει σημασία είναι πως αντέδρασε ένα μέλος του ακροατηρίου, και τι είπε απαντώντας στα δικά μου λεγόμενα. Το όνομά του δεν θα σας το πω (καθώς έχω δεσμευτεί ότι δεν θα το κάνω). Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι πρόκειται για υψηλά ιστάμενο στέλεχος του ΔΝΤ.

Για να έχει νόημα η παρουσίαση της στάσης του εν λόγω κυρίου, πρέπει να με ανεχθείτε για λίγο, να ανεχθείτε μια περίληψη της τοποθέτησής μου – καθώς η δική του τοποθέτηση βγάζει νόημα μόνο στο πλαίσιο αυτό. Επί της ουσίας, αφού κατέθεσα την ερμηνεία μου για το πώς προέκυψε η Κρίση του Ευρώ, προχώρησα σε τρεις προβλέψεις:

- Καμία πρόοδος προς μία πραγματική τραπεζική ενοποίηση, που να βοηθά στην καταπολέμιση της Κρίσης, δεν πρόκειται να επιτευχθεί.

- Το πρόγραμμα ΟΜΤ που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος της ΕΚΤ κ. Draghi τον Σεπτέμβρη, και το οποίο βοήθησε να πέσουν τα spreads σε όλη την Ευρωζώνη, κάτω από την «επιφάνεια» των φαινομένων επιφέρει χειροτέρευση της Κρίσης και, το χειρότερο, ενισχύει την αποφασιστικότητα με την οποία η Γερμανία «δολοφονεί» την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του περασμένου Ιουνίου σύμφωνα με την οποία η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα έφευγε από τα χέρια των κρατών-μελών και τα απαραίτητα κονδύλια δεν θα προσμετρώνταν στο δημόσιο χρέος των κρατών.

- Εάν το Ευρώ καταρρεύσει, τότε θα καταρρεύσει μαζί του η ΕΕ. Εάν διασωθεί, τότε, και αφού θα έχει περάσει πραγματικά η σημερινή Κρίση, τότε μόνο θα δούμε να ενοποιούνται τα τραπεζικά συστήματα της Ευρωζώνης. Αν ποτέ φτάσουμε εκεί, χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη θα φύγουν από την ΕΕ καθώς θα είναι αδύνατον να ανήκουν στην ΕΕ χωρίς να είναι μέρος του κοινού νομίσματος – οπότε η Βρετανία, για παράδειγμα, θα έχει κάθε λόγο να αποχωρήσει από την ΕΕ.

Πέραν αυτών των γενικών προβλέψεων, έκλεισα την ομιλία με μια γενική εκτίμηση και κάποιες προτάσεις. Η εκτίμηση ήταν πως η Κρίση βαθαίνει παρά το γεγονός ότι η αγορά ομολόγων φαίνεται να ομαλοποιείται και, συνεπώς, αν συνεχίσουμε έτσι, η Ευρωζώνη δεν θα αντέξει. Όσο για τις προτάσεις, κατέθεσα τις εξής τρείς:

- Να προχωρήσει άμεσα η εκκαθάριση, ανακεφαλαιοποίηση και διαχείριση των προβληματικών τραπεζών της Ευρωζώνης (συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος και της σύμπτυξης όσων δεν μπορούν να αναστηθούν) από το EFSF-ESM χωρίς καμία ανάμειξη από τα κράτη-μέλη και χωρίς να έχει προηγηθεί η τραπεζική ενοποίηση.

- Το πρόγραμμα ΟΜΤ της ΕΚΤ να αντικατασταθεί από εναλλακτικό πρόγραμμα εξυπηρέτησης μέρους του χρέους όλων των μελών-κρατών με έκδοση ομολόγων τα οποία θα εγγυάται μόνον η ΕΚΤ – τα οποία θα μπορούν, επί πλέον, να λειτουργούν επικουρικά προς τα ομόλογα που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με στόχο την ανάπτυξη

- Ευσπευσμένη ολοκλήρωση μιας συνθήκης ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-ΕΕ έτσι ώστε χώρες όπως η Βρετανία να φύγουν από την ΕΕ χωρίς εκατέροθεν απώλειες.

Και τώρα ερχόμαστε στο «ψητό»: Στην συζήτηση που ακολούθησε ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ είπε επ’ ακριβώς τα εξής (και λέω «επ’ ακριβώς» επειδή στις επόμενες παραγράφους απομαγνητωφωνώ, και μεταφράζω όσο πιο επακριβώς δύναμαι, τα λεγόμενά του):

«Θα κάνω ένα σχόλιο και θα σας θέσω ένα ερώτημα, αν μου επιτρέπετε. Ξεκινώ με το σχόλιο: Κατ’ αρχάς να σας πω ότι συμφωνώ πως και μένα με στενοχωρεί το θέαμα των ευρωπαίων να θριαμβολογούν ότι η Κρίση υποχωρεί όταν όλοι βλέπουμε ότι χειροτερεύει ως προς την πραγματική οικονομία. Συμφωνώ ακόμα ότι πρέπει οπωσδήποτε και χωρίς καθυστέρηση η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει άμεσα από τα ταμεία διάσωσης χωρίς να προσμετράται το ποσόν που αυτό απαιτεί στο δημόσιο χρέος κανενός. Παράλληλα πρέπει η ΕΕ κεντρικά, μέσα από το ESM και την ΕΚΤ, να προχωρήσει την εκκαθάριση και στο κλείσιμο πολλών από αυτές τις τράπεζες. Όμως, εκεί που διαφωνώ μαζί σας είναι ότι η Ευρώπη έχει την πολυτέλεια να καθυστερεί, όπως πράγματι καθυστερεί την πλήρη ενοποίηση των τραπεζικών της συστημάτων. Και δυστυχώς έχετε δίκιο όταν λέτε ότι αυτό ακριβώς κάνουν: κάνουν ό,τι μπορούν για να μην προχωρήσει καμία ουσιαστική τραπεζική ενοποίηση.»

Πριν προλάβω να χωνέψω αυτή του την, εντελώς απρόσμενη για μένα τοποθέτηση, προχώρησε στο ερώτημα:

«Αυτό που θα ήθελα να σας ρωτήσω αφορά την Ελλάδα. Είναι προφανές ότι η χώρα σας, και λόγω ενδογενών προβλημάτων και λόγω ενός ριζικά (radically) λάθος προγράμματος, για το οποίο εμείς στο ΔΝΤ έχουμε πει αρκετά mea culpa, δεν θα μπορέσει να ξεφύγει από την κατιούσα πορεία. Τι νομίζετε ότι πρέπει να γίνει;»

Ο μόνος λόγος που θα σας κουράσω με την απάντησή μου (την οποία θα σας παρουσιάσω περιληπτικά) είναι ότι διαφορετικά θα χαθεί η ουσία της στοιχομυθίας που είχαμε κατόπιν, στο περιθώριο του συνεδρίου. Ως προς το πρώτο μέρος, το σχόλιό του περί τραπεζικής ενοποίησης, του απάντησα ότι προφανώς συμφωνούμε αλλά πως η δική μου πρόταση αφορά ζητήματα τακτικής. Έτσι όπως πορεύεται η Γερμανία, χρονοτριβεί ως προς την ενοποίηση μόνο και μόνο για να αποφύγει την μη καταγραφή των κυνδυλίων ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στο δημόσιο χρέος (ιδίως της Ισπανίας). Αν αυτή η μη καταγραφή περάσει τώρα, άμεσα, όπως αποφασίστηκε στην Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου, κατόπιν οι γερμανικές αντιστάσεις προς την ενοποίηση των τραπεζικών συστημάτων θα καμφθούν.

Ας έρθω όμως στο ερώτημά του για την Ελλάδα. Του απάντησα ότι τον Μάιο του 2010 ήταν έγκλημα η μη παραδοχή από όλους (ΕΕ, ΔΝΤ και Αθηνών) της πτώχευσης του ελληνικού δημοσίου και η προσπάθεια συγκάλυψής της πίσω από ένα κολοσσιαίο δάνειο. Αυτό που είχαμε ιερή υποχρέωση να κάνουμε ήταν ένα κούρεμα της τάξης του 30% με 40% (που αν είχε γίνει το 2010 θα αρκούσε) πριν καν συζητήσουμε περί δανειακής σύμβασης. Το αποτέλεσμα ήταν ότι, όταν ήρθε το κούρεμα, ήδη ένα μεγάλο μέρος του χρέους μας είχε μεταφερθεί στους Ευρωπαίους φορολογούμενους, και η οικονομία είχε αποδυναμωθεί τόσο που ήταν too little too late. Πρόσθεσα ότι κάτι αντίστοιχο θα συμβεί και με το επόμενο κούρεμα: έρχεται πολύ μετά από τις νέες, τεράστιες δόσεις με αποτέλεσμα, όταν θα έρθει, να είναι δώρον-άδωρον. Είπα κι άλλα με τα οποία δεν θα σας κουράσω (έτσι κι αλλιώς όσοι με διαβάζετε μπορείτε να φανταστείτε τι είπα).

Το ενδιαφέρον, και πάλι, ήταν η απάντηση του κυρίου αυτού, την οποία μου έδωσε πλέον κατ’ ιδίαν μετά το τέλος του συνεδρίου. (Τα λόγια του αυτά δεν τα έχω μαγνητοφωνημένα καθώς έγιναν εκτός πρακτικών. Θα σας τα μεταφέρω όμως αρκετά πιστά.) Άλλη μια φορά μου είπε ότι συμφωνεί και ότι «στην Ελλάδα αυτό που έχει γίνει είναι ανυπόφορο (unbearable)». Επέμεινε όμως ότι «δεν φταίμε εμείς», εννοώντας το ΔΝΤ. «Από την αρχή» συνέχισε «λέγαμε στις Βρυξέλλες πως αυτό το πρόγραμμα (σημ. εννοεί το Μνημόνιο 1) δεν βγαίνει και πως ήταν απαραίτητο ένα μεγάλο κούρεμα πριν δοθούν δάνεια. Οι Ευρωπαίοι ούτε να το ακούσουν δεν ήθελαν. Κι ο δικός σας υπουργός οικονομικών το αρνιόταν. Τι να κάνουμε εμείς του ΔΝΤ; Οι γερμανοί μας είχαν ανάγκη. Είχαν ανάγκη της πείρας και προπάντων της φήμης μας ως σκληροί εφαρμογείς (implementers) προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής. Δυστυχώς μας εκμεταλλεύτηκαν και το αποτέλεσμα ήταν να καταστραφεί το καλό μας όνομα (sic). Όσο για την Ελλάδα, η πολιτική που ακολουθείται τώρα, το 2013, μόνο μια φαντασίωση μπορεί να στηρίξει την άποψη ότι βαίνουμε καλώς.»

Πριν τερματιστεί η συνομιλία μας, του είπα: « Όλοι στην Ευρώπη, ή τουλάχιστον οι περί την εξουσία, χαίρονται ότι η Κρίση κοπάζει. Στα μάτια μου φαίνεται ότι η Κρίση χειροτερεύει. Η δική σας άποψη ποια είναι; Κοπάζει όντως;» Η απάντησή του: «Σοβαρολογείτε; Γίνεται πολύ,πολύ χειρότερη. Και δυστυχώς όσο ο Draghi κρατάει τις χρηματαγορές σε κατάσταση αναμονής, τόσο η Κρίση θα χειροτερεύει καθώς οι φίλοι μας οι γερμανοί αρνούνται κατηγορηματικά να συζητήσουν σοβαρά και λογικά μαζί μας στο ΔΝΤ την πραγματική εικόνα.»

Αυτά είχα να σας μεταφέρω από εδώ που βρίσκομαι. Ερμηνεύστε τα όπως θέλετε. Αν μου επιτρέπετε μια μικρή ερνηνευτική προσθήκη, σε σχέση με τον τίτλο-ερώτημα του παρόντος άρθρου, το ΔΝΤ προσανατολίζεται σε σύγκρουση με βασικές επιλογές του Βερολίνου. Για χάρη μας δεν πρόκειται αναλώσουν ό,τι πυρομαχικά έχουν. (Για αυτό βγαίνουν και, με δυσκολία αλλά σαφώς υποστηρίζουν ότι το Μνημόνιο πρέπει να εφαρμοστεί.) Θα χρησιμοποιήσουν όλα τα πυρομαχικά τους σε άλλη μάχη: προσπαθώντας να υπονομεύσουν την γερμανική προσπάθεια ματαίωσης (επί της ουσίας) της τραπεζικής ενοποίησης της Ευρωζώνης. Κι αυτό επειδή (όσο και να αναφέρονται οι αδαείς σε Κρίση Χρέους) η Κρίση της Ευρωζώνης ήταν πάντα, και παραμένει, Τραπεζική Κρίση. Και σε αυτό τον τομέα, στον τραπεζικό, θα κριθεί η «μάχη» από την οποία εξαρτάται η έκβαση του πολέμου εναντίον της Παγκόσμιας Κρίσης.

Δεν είναι τυχαίο ότι πέντε μέρες μετά την πιο πάνω συνομιλία μας το ΔΝΤ εξέδωσε αυτό το πόρισμα http://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2013/sdn1301.pdf για την τραπεζική ενοποίηση που, ούτε λίγο ούτε πολύ, καλεί την Ευρώπη να κάνει μια πραγματική επανάσταση όσον αφορά τόσο τις τράπεζες της Ευρωζώνης όσο και την λειτουργία της ΕΚΤ. Μια επανάσταση που, μόλις χτες, βγήκε το... σοσιαλδημοκρατικό SPD να στιγματίσει κάνοντας σημαία του την μη εφαρμογή αυτού του πορίσματος γενικά και, ειδικά, την μη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από το ESM. (Αμέσως το CDU σιγοντάρησε το SPD σε μια σύγκλιση απόψεων μεγάλης σημασίας.)

Ο αγώνας προβλέπεται σκληρός και οι ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου μάλλον θα απογοητεύσουν εκείνους που ελπίζουν σε μια γερμανική στροφή. Εδώ που φτάσαμε (και πρόκειται για ευρωπαϊκή κατάντια) μόνο το ΔΝΤ έχει κάτι ενδιαφέρον και χρήσιμο να πει. Οι κυβερνήσεις μας κοιμούνται ύπνο βαθύ, ενώ εμείς οι ίδιοι αναλωνόμαστε σε καβγάδες υπέρ ή κατά ενός μνημονιακού προγράμματος που ούτε εκείνοι που το εφαρμόζουν, ως τα σκληρά μέλη της τρόικας, δεν το πιστεύουν.

ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Ρίτσαρντ Σένετ:

«Οι πολιτικοί δεν θα λύσουν κανένα πρόβλημα»

«Το πολιτικό σύστημα ενδιαφέρεται μόνο για τους πλούσιους» τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο Αμερικανός διανοητής, προσθέτοντας ότι το αντίδοτο στην κρίση δεν είναι η προσπάθεια να κάνουμε τις κυβερνήσεις να νοιαστούν για τα προβλήματα, αλλά η ανάληψη δράσης από την κοινωνία των πολιτών με νέους θεσμούς αυτοδιαχείρισης και νέα προσέγγιση της συνεργασίας. Προσθέτει ότι η αλληλοβοήθεια και η αυτοδιεύθυνση είναι το αντίπαλον δέος στην «ιεραρχία στο όνομα του λαού».

Συνέντευξη στον Τάσο Τσακίρογλου

- Εχετε εκτιμήσει ότι ζούμε μια παρατεταμένη κρίση, η οποία πρόκειται να διαρκέσει πολλά χρόνια. Τι γίνεται με την αντίσταση;

Κατά την άποψή μου, υπάρχει μια επιλογή ανάμεσα σε πολιτικές μορφές αντίστασης οι οποίες είναι καταδικασμένες να αποτύχουν και σε κάποια μορφή αντίστασης της κοινωνίας των πολιτών. Υποθέτω ότι οι πολιτικοί δεν πρόκειται να λύσουν κανένα πρόβλημα και έτσι οι πολίτες πρέπει να δημιουργήσουν νέους συνεργατικούς θεσμούς για να φροντίσουν ο ένας τον άλλο. Για να το θέσω ωμά, νομίζω ότι υπάρχει μια πραγματική κρίση από το γεγονός ότι το κράτος ανήκει ουσιαστικά στις τράπεζες. Και πιστεύω ότι η ιδέα πως με κάποιον τρόπο μπορούμε να κάνουμε την κυβερνητική πολιτική να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση είναι μια αυταπάτη. Ως αντίλογο θέτω το ότι οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν σήμερα αυτό που έκαναν στη Βρετανία και στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν το κράτος ήταν επίσης ανίκανο να ανταποκριθεί στις ανάγκες τους: να δημιουργήσουν πιστωτικές ενώσεις, συνεργατικές ενώσεις για το μοίρασμα των θέσεων εργασίας, συνεργατικές τράπεζες κ.λπ. Αυτό έγινε σε πολλές χώρες, γιατί το κράτος ήταν πάντα ένα όργανο κάποιων τάξεων.

- Και η Ευρώπη;

Οι Ευρωπαίοι πρέπει να το δουν αυτό. Το «φάρμακο» για σας επίσης είναι να εγκαταλείψετε τους πολιτικούς. Ακόμα και εάν δεχτούμε ότι στο μεταξύ οι θεσμοί θα είναι διεφθαρμένοι. Οι θεσμοί έχουν φτιαχτεί για να ενθαρρύνουν τις συζητήσεις, αλλά ελάχιστα τη δράση. Στ” αλήθεια νομίζω ότι πρέπει να στοχαστούμε πάνω στην εμπειρία της εργατικής τάξης στα τέλη του 19ου αιώνα και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και έτσι ίσως βρούμε κάποιες κατάλληλες μορφές αντίστασης για το σήμερα.

- Τι γίνεται όμως με την ικανότητα των ανθρώπων για συνεργασία; Είναι δυνατό να οικοδομηθεί μια νέας μορφής συνεργατικότητα σε ένα άκρως ανταγωνιστικό σύστημα που βρίσκεται σε κρίση;

Ναι, το πιστεύω. Από τη στιγμή που αφαιρείς από την εξίσωση το ότι συνεργάζεσαι με τυπικά εκλεγμένους πολιτικούς, οι άνθρωποι έχουν θαυμάσια επιδεξιότητα στη συνεργασία μεταξύ τους. Είναι φυσικό πράγμα η συνεργασία. Το πρόβλημα είναι ότι η εμπειρία της συνεργασίας που έχουμε στην Ευρώπη έχει υπονομευτεί από την ιεραρχία. Μιλάω για την «ιεραρχία στο όνομα του λαού». Θα μπορούσες να πεις ότι είμαι ένας αναρχικός παλαιάς κοπής και όχι ένας δημοκράτης-σοσιαλιστής. Αναζητώ απελπισμένα ένα πολιτικό σύστημα που θα έδινε λύσεις για τη σημερινή κρίση. Οι άνθρωποι θα πρέπει να συνεργαστούν μεταξύ τους για να βγούμε από το αδιέξοδο. Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαμε να κάνουμε για τον επιμερισμό της εργασίας στους νέους ανθρώπους. Εάν οι εργοδότες συμφωνούν να το κάνουν (όπως όντως αρκετοί συμφωνούν για χαμηλής ειδίκευσης εργασίες), θα μπορούσαν να μοιράσουν μια δουλειά σε τρεις ή τέσσερις ανθρώπους, ίσως για δέκα ώρες την εβδομάδα. Αυτό προσφέρει σε κάποιον έναν τρόπο να είναι παραγωγικός, αντί να νιώθει άχρηστος.

- Και τι θα γίνει με τον μισθό τους; Υπάρχουν χιλιάδες κακοπληρωμένες δουλειές για τους νέους, οι οποίοι αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα.

Οντως. Το ξέρω. Γι” αυτό υπάρχουν οι βασικοί μισθοί, ως κατακτήσεις του εργατικού κινήματος, οι οποίοι, όμως, πλέον αμφισβητούνται. Η Ευρώπη της πλήρους απασχόλησης, όπως την ξέραμε, δεν υπάρχει πια.

- Εσείς συμμετέχετε στην πρωτοβουλία «για ένα βασικό εισόδημα». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό σε μια Ευρώπη με εκρηκτική νεανική ανεργία;

Η οικονομική κρίση είναι μια κρίση πολιτικής, καθώς είναι καθαρό μετά τα τελευταία πέντε χρόνια ότι το πολιτικό σύστημα ενδιαφέρεται μόνο για τους πλούσιους. Εάν θέλεις ένα διαφορετικό πολιτικό σύστημα, το πρακτικό καθήκον που έχουν οι πολίτες είναι να εξακριβώσουν τι μπορούν να κάνουν ο ένας για τον άλλο μέσα στην κοινωνία των πολιτών. Ισως είναι μια εκδοχή τού τι έκαναν οι άνθρωποι πριν από την πτώση του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Αγνόησαν όσο ήταν δυνατό το κράτος και επέδειξαν αλληλεγγύη μεταξύ τους.

- Εσείς θεωρείτε την εργασία και τους κοινωνικούς δεσμούς πυρήνα για την κατανόηση του σύγχρονου πολιτισμού. Πόσο επηρεάζονται από τη σημερινή κρίση;

Πάρα πολύ. Γιατί όταν έχουμε 50% νεανική ανεργία, υπονομεύεται μια βασική σχέση μας με τους άλλους ανθρώπους. Και αυτό είναι το πολύ επικίνδυνο μ” αυτή την κρίση. Και πρέπει να πω ότι αυτή δεν ξεκίνησε ως χρηματοπιστωτική, αλλά ως κρίση παραγωγής. Ωστόσο, το «ξεζούμισμα» της εργασίας μετέτρεψε την παραγωγική σε χρηματοπιστωτική κρίση. Αυτή είναι η μεγάλη ιστορία της τελευταίας πενταετίας και οι εργαζόμενοι πληρώνουν για την αποκατάσταση του χρηματοπιστωτικού καθεστώτος. Τώρα οι άνθρωποι είναι εξοργισμένοι γιατί το σύστημα εξουσίας τούς αγνοεί.

- Εδώ στην Ελλάδα υπάρχουν οργή, ανησυχία, κατάθλιψη και φόβος για το μέλλον. Πώς μπορούμε να φτάσουμε στην ελπίδα;

Με το να πάψουμε να σκεφτόμαστε αυτή την κατάσταση ως πρόβλημα τού ποιος κυβερνά, αλλά ως θέμα αυτοδιαχείρισης.

- Αυτή είναι η προσέγγιση και στην περίπτωση της δικής μας εφημερίδας.

Αυτή είναι η ιδέα και για μένα στο τι πρέπει να κάνουν συγκεκριμένα τα συνδικάτα και τα σωματεία στη Βρετανία. Να γίνουν τα πρότυπα για την αυτοδιαχείριση. Από το πώς θα δώσουν βοήθεια καθημερινά στις εργαζόμενες γυναίκες, μέχρι πώς θα στηριχτούν οι ηλικιωμένοι. Αυτό δεν είναι κάτι που έκαναν παραδοσιακά τα σωματεία, αλλά αποτελεί μια νέα μορφή αυτοδιεύθυνσης.

-Είμαστε μάρτυρες στην άνοδο του νεοναζισμού. Στην Ελλάδα είναι η Χρυσή Αυγή. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο;

Ξέρω ότι στη Βρετανία αυτή η άνοδος αντιμετωπίστηκε με μια πολύ δημόσια έκφραση άρνησης του φόβου γι” αυτούς. Οι Βρετανοί ήταν πολύ καλοί απέναντι στο λεγόμενο κίνημα των Σκίνχεντς. Οι άνθρωποι στον δρόμο τούς μιλούσαν: «Είναι άθλια η συμπεριφορά σας. Δεν πρέπει να το κάνετε αυτό». Δεν κατέφευγαν στην αστυνομία, ούτε έψαξαν για καταφύγιο σε γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά έκαναν καθαρό στους νεοναζιστές ότι δεν τους φοβούνται. Τους αντιμετώπισαν στους δρόμους. Βέβαια, σ” αυτό ελλοχεύει ο κίνδυνος της βίας, αλλά νομίζω ότι αυτό που επιδιώκει το νεοναζιστικό κίνημα είναι να ζει ο κόσμος με τον φόβο τους. Ετσι πρέπει να τους δείξετε καθαρά ότι δεν τους φοβάστε. Εάν μπορείτε, συζητήστε μαζί τους, εάν γίνουν βίαιοι, αντισταθείτε κ.ο.κ.

- Πώς μπορεί η Αριστερά να φανεί αξιόπιστη, προκειμένου να προσφέρει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση;

Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε. Δεν πιστεύω ότι η Αριστερά, ως πολιτικό φαινόμενο, θα προσφέρει βιώσιμη εναλλακτική λύση. Είναι κολλημένη σ” ένα εθνικό μοντέλο με ρίζες στη δεκαετία του ’60. Μόνο η δράση της κοινωνίας των πολιτών μπορεί να το κάνει. Οσο για το δικό σας εγχείρημα με την εφημερίδα, προχωρήστε μπροστά!

ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΣΕΝΕΤ, καθηγητής Κοινωνιολογίας, ακτιβιστής

ΠΗΓΗ http://www.efsyn.gr/?p=22528